Renovatie- en verduurzamingsstrategie woongebouw
RENOVATIE- EN VERDUURZAMINGSSTRATEGIE WOONGEBOUW
Met de huidige klimaatdoelen en toegenomen energiekosten, is het verduurzamen en renoveren van bestaande woningen een belangrijke opgave geworden. Dit geldt ook voor de woningvoorraad van woningcorporaties. Wij ontwikkelden een strategie voor het renoveren en verduurzamen van een galerijflat, waarbij de gevel ook werd voorzien van een esthetische upgrade.
Bij verouderde woongebouwen, zoals flats of grote appartementencomplexen, komt het nogal eens voor dat het gebouw zo groot is, dat de menselijke maat ontbreekt. De grootschaligheid zorgt voor anonimiteit, de plint bestaat vaak alleen uit bergingen en is daarmee een soort ‘niemandsland’, en de uitstraling is vaak verouderd en niet meer iets om trots op te zijn. Vaak bestaan dergelijke gebouwen uit allemaal dezelfde woningen (geen woningdifferentiatie) en zijn de entrees (te) klein en onvriendelijk. Het grote gebaar van het woongebouw, kan er bovendien voor zorgen dat het gebouw als barrière fungeert. Daarnaast spelen er vaak technische problemen, en is energetisch onderhoud noodzakelijk. Dit alles zorgt ervoor dat het woongenot en de woonsfeer niet bevorderd worden, en de verbinding tussen (buurt)bewoners onderling niet gestimuleerd wordt.
De strategie die wij voor het renoveren en verduurzamen van dergelijke gebouwen hebben ontwikkeld, bestaat uit meerdere elementen.
1. bereikbaarheid & connectie
Entrees mogen zichtbaarder zijn en een groter ‘welkomstgebaar’ uitstralen. Het verhogen van de entrees naar twee woonlagen is zeer wenselijk. Ook transparantie, zodat je gemakkelijk van de ene naar de andere zijde van het gebouw kunt kijken en lopen, draagt bij aan het bevorderen van de connectie.
In een meer uitgebreide variant van de strategie kan een ‘doorbraak’ in het gebouw gemaakt worden. De doorbraak zorgt voor een doorstroming van (langzaam) verkeer door de wijk, vormt een collectieve buitenruimte en de hierop aangesloten (Franse) balkons zorgen voor sociale cohesie.
2. CLT-frame
Voor de gevel wordt een CLT (cross laminated timber) frame geplaatst. Dit houten frame is circulair, losmaakbaar en daarmee hernieuwbaar, en draagt bij aan de esthetische upgrade van het gebouw. Tussen het frame kunnen nieuwe balkonhekken worden geplaatst, en ook kunnen zonnepanelen worden geïntegreerd.
3. wintertuin
De wintertuin bestaat uit meerdere onderdelen. Door het CLT-frame op afstand van de gevel te plaatsen, kunnen de balkons, die vaak minimale afmetingen hebben, vergroot worden naar de huidige standaard van een buitenruimte. De huidige pui van de woning kan gehandhaafd worden, en een extra pui kan aan het frame worden toegevoegd. Zo wordt de thermische grenst verplaatst en ontstaat een wintertuin, die indien gewenst kan worden afgesloten en zo meer gebruiksmogelijkheden biedt. Bovendien zorgt de wintertuin voor een vermindering van de koudebruggen van de consoles.
4. uitbreiding plint
Om de anonieme plint vol bergingen vriendelijker te maken, wordt het woongebouw op de begane grond uitgebreid. Aan de ene zijde zouden dit ‘thuiskamers’ kunnen zijn: ruimtes ten behoeve van maatschappelijke functies, zoals een buurtkamer, een gezamenlijke keuken of een ruimte voor hulpverleners. Aan de andere zijde van het gebouw zouden dit rugwoningen kunnen zijn, bijvoorbeeld geschikt voor ouderen. Woningen op de begane grond zorgen voor meer ‘ogen op de straat’, wat de sociale veiligheid en leefbaarheid van het woongebied ten goede komt.
5. leefstraat
De uitbreiding van de plint maakt het mogelijk om op de eerste woonlaag een ‘leefstraat’ te creëren. Deze collectieve ruimte vormt een veilige speelplek voor (jonge) kinderen en biedt kansen voor de bewoners om elkaar te ontmoeten en hier samen te komen.
6. vergrote woningen
Aan de andere zijde van het gebouw zorgt de uitbreiding aan de plint voor de mogelijkheid om de woning op de eerste verdieping een stuk te vergroten. Zo wordt er gezorgd voor meer divers woningaanbod, waardoor hier bijvoorbeeld grotere gezinnen kunnen wonen. Op de verdieping daarboven, kan dan weer een vergroot terras worden aangeboden.
7. optoppingen
Bij dergelijke woongebouwen is het veelal mogelijk om een extra woonlaag op het gebouw te plaatsen. Dit komt omdat de constructie hier vaak steviger is uitgevoerd dan strikt noodzakelijk voor het huidige gebouw. Bovendien is er soms ook ruimte in het bestemmingsplan om de gebouwhoogte te vergroten. Deze ‘optoppingen’ zorgen voor een toevoeging aan het woningaanbod en vormen een bijdrage aan de woningdifferentiatie.
8. technisch
Uiteraard wordt gekeken naar een technische verbetering van het gebouw. De gebouwschil wordt aangepakt door het verbeteren van de isolatie van het dak, de plafonds van de bergingen en de kopgevels. Het vervangen of verbeteren van de puien en zorgen voor goede tochtdichting zorgt voor een vermindering van energieverlies. Door individuele ventilatie met warmteterugwinning toe te passen, wordt het comfort en de energiezuinigheid van de woningen verbeterd. Helemaal wenselijk zou zijn om de woningen gasloos te maken, te starten bij koken op inductie.
Het doel van deze strategie is om woongebouwen op vier aspecten te upgraden. Het sociale aspect; zorgen dat bewoners weer trots zijn op hun gebouw, zich veilig voelen en de verbinding en cohesie met de buurt(bewoners) vergroten. Duurzaamheid; kiezen voor klimaatadaptieve, energiebewuste en circulaire maatregelen om het comfort van de woningen te verbeteren. Programma; zorgen voor meer woningdifferentiatie en aansluiting op de omliggende wijken. Architectuur; versterken wat al goed is, realiseren van een geheel vernieuwde uitstraling met een goede renovatie op woningniveau en aansluiten op de menselijke maat.
